Joseph (Jo) Levie werd geboren in Zwolle op 3 september 1898. Zijn ouders waren Benjamin Levie  (Hoogeveen, 7.5.1859 – Zwolle, 3.3.1900) en Vrouwke Lievendag  (Borne, 4.5.1857 – Zwolle, 3.6.1932). Jo was het jongste kind en had vier oudere broers en drie zussen. Zijn oudste zus was Betje Levie  (Zwolle, 26.12.1885 – Enschede, 13.1.1973). Betje was getrouwd met Israël van Essen (Dalfsen, 29.6.1873 – 21.12.1944). Ze hadden geen kinderen.
Na de oorlog woonde Betje van Essen jarenlang aan de Hanekamp 66 in Zwolle. Op oudere leeftijd verhuisde ze naar het Menno van Dam Huis (Joods bejaardenhuis) in Enschede, alwaar ze overleed en ook begraven is.  Jo’s vader was overleden toen hij nog maar anderhalf jaar was. Zijn moeder moest voor acht kinderen zorgen en had het financieel allesbehalve breed. Dat was dan ook de reden dat Jo al vrij jong uit werken ging. Hij heeft geen formele opleiding gehad, maar was gewoon een uitstekend zakenman. Jo trouwde op 10 juli 1922 met Martha (Mart) Levie (Assen, 6.8.1900 – Zwolle, 17.9.1974). De ouders van Mart waren Izaak Levie (Emmen, 1.10.1870 – Assen, 28.9.1941) en Judith van der Tonge (Amsterdam, 27.1.1873 –
Auschwitz, 12.10.1942). Ze woonden aan de Oosterlaan 2 in Zwolle

Jo was importeur van Japanse artikelen: speelgoed, huishoudelijke dingen, wat ook; hij deed dat al vanaf de jaren 20. Mart en Jo kregen een zoon, Benno Isaac (Benno) Levie, geboren in Zwolle op 30 april 1923.

Na de geboorte van Benno kon Mart geen kinderen meer krijgen. Daarom wilden ze altijd graag pleegkinderen in huis hebben. Vanaf augustus 1945 kwam Walter Guttmann (zie apart deel) in huis bij Jo en Mart. Benno en Walter waren hartsvrienden, er bestond een band van wederzijds vertrouwen tussen hen. In de jaren 50 werkte Walter in Amsterdam, maar bleef tot zijn emigratie op 23 december 1958 naar Israël in Zwolle ingeschreven. In 1948 namen Jo en Mart Simon de Winter, een oorlogswees, in huis. Eind 1949 begon Simon met een voorbereidings-cursus (hachshara) voor het leven in Israël en in juni 1951 emigreerde hij daar naar toe.

Simon de Winter Bron: Walter Guttmann

Jo, Mart en Benno overleefden de oorlog dankzij  de onderduik. In 1947 kreeg Jo een zware hartaanval  en hij moest het sindsdien rustig aan doen. Benno studeerde toen aan de Economische Hogeschool in Rotterdam. Hij werd gevraagd om terug te komen naar Zwolle en zijn vader bij te staan in de zaak. Hij deed dat en lukte het hem toch om ook af te studeren. Op 10 juli 1947 vierden Jo en Mart hun 25-jarig huwelijksfeest in Zwolle.

Van links naar rechts, zittend: Betje van Essen-Levie (1e), Herman Levie (2e, broer van Jo), Mart (3e), Benno (4e), Jo (5e). Staand: Guus Sanders (1e), voor hem Alie Sanders, Leo Marcus (3e), Pauline Vecht (4e), Walter Guttmann (7e), Hilde Marcus (9e), Selma Frank (16e), Alex Bouscher (17e). Rechts bovenaan: Theo Vecht. Bron: Walter Gutttmann

Walter beschrijft Jo als een vriendelijke en beminnelijke man. Hij was een workaholic en had nauwelijks andere interesses. Mart was een goede vrouw en moeder. Ze had de eerste jaren na de oorlog moeite met het feit dat ze haar moeder niet heeft kunnen redden. Mart was enigst kind en had een sterke band met haar moeder. Jo overleed aan een hartinfarct in 1962, tijdens een vakantie in Spanje. Benno nam de zaak van zijn vader over. In de loop der jaren had hij de zaak al veel verkleind en werkte hij vanuit zijn flat in Amstelveen. In 1977 besloot Benno om de zaak tot een minimum te verkleinen. Mart,
Benno en Walter gingen vaak samen met vakantie, hetzij in Europa, hetzij in Israël. Na Marts overlijden in 1974 kwamen Benno en Walter vaak bij elkaar en was Walter twee keer  (in 1975 en 1979) ongeveer een half jaar bij Benno in huis. Benno had vele kwaliteiten en was een goede sportsman. Hij speelde voetbal, tenniste, deed aan ski en zeilde. Benno overleed veel te vroeg op 59-jarige leeftijd (6 januari 1983) aan een hartstilstand op de golfbaan.

Januari 2014 nam Ina Lautenbach-Olijve kontakt met mij op, ze had het deel over Marth en Jo(seph)  Levie ontdekt  op de website en ze wist dat haar moeder, diie nu 93 jaar en nog in leven is, foto’s  en informatie in haar bezit heeft over de Levie’s en natuurlijk voegen we dit er gaarne aan toe.

Jacoba (Cobi) Udding is geboren in 1921 te Nijlande, een dorpje in de buurt van Assen. Ze trouwde in 1943 met Bertus Olijve en kreeg drie dochters, waarvan Ina de middelste  is.

Cobi heeft bij de ouders van Marth Levie gewerkt tussen 1935 en 1938 in de Boschstraat 7 te Assen. Izaak Levie werd geboren in Emmen op 1 oktober 1867. Hij trouwde op 16 november 1899 met Judith van der Tonge (Amsterdam, 27.1.1873 – Auschwitz, 12.10.1942). Op 8 augustus 1900 werd hun enige dochter, Martha, geboren.

Izaak en Judith Levie-van der Tonge Bron: Ina Lautenbach-Olijve

Cobi werkte bij de Levie’s tussen haar 14e en 17e jaar. De twee foto’s hieronder stammen uit de periode dat Cobi bij de Levie’s werkte.

Cobi herinnert zich dat Izaak van zijn vrouw verlangde dat ze elke dag zijn voeten waste en daarna zijn sokken en schoenen aandeed. Cobi had in het bijzonder een hele prettige en warme wederzijdse band met Judith en ze vond dit naar voor haar.

Op een gegeven moment ontstond er een conflict tussen Izaak Levie en de vader van Cobi. In de tuin bij familie Levie stond een oud schuurtje dat moest worden afgebroken. Cobi had aangeboden om haar vader te vragen of hij dat wilde doen en in ruil daarvoor mocht hij het hout houden. Nadat de schuur afgebroken was en de heer Udding sr. het hout had opgeruimd, kwam Izaak Levie met een rekening. Opa Udding was niet van plan te betalen. Izaak kwam aan de deur om het geld op te eisen, maar opa Udding zei dat hij het hout wel terug zou brengen en bij de Levie’s op de stoep voor de voordeur zou leggen. Dat zag de heer Levie niet zitten en uiteindelijk mocht opa Udding het hout houden.

De Levies reisden regelmatig naar Den Haag en dan namen ze vaak de kinderen mee naar het strand in Scheveningen:

Jo, Mart en Benno aan het strand, vergezeld van een kindermeisje in klederdracht die voor Benno zorgde Bron: Ina Lautenbach-Olijve

Cobi vertelt dat Izaak en Judith Levie een koshere huishouding hadden; ze herinnert zich dat ze verschillende serviezen hadden voor melk- en vleeskost. Ze herinnert zich ook dat Izaak Levie zelf zijn post rond bracht omdat hij geen postzegels wilde kopen. Aanvankelijk vroeg hij Cobi om dit te doen, maar haar ouders vonden het niet goed dat ze het na werktijd moest doen en zo kwam hier een eind aan omdat ze van haar vader tegen Izaak levie moest zeggen dat dat niet de bedoeling was.

Judith Levie-van der Tonge

In 1938 veranderde Cobi van baan en ging ze werken bij familie Elema die aan de overkant van de straat woonden. Maar ze  heeft nadien ook kontakt gehouden met Judith Levie.

Izaak Levie overleed aan het begin van de oorlog een natuurlijke dood in 1941.

Overlijdensadvertentie van Izaak Levie Bron: Het Joodsche Weekblad van 3 oktober 1941

Judith  Levie  is omgekomen in Auschwitz op 12 oktober 1942. Het deed Cobi verdriet dat Judith de oorlog niet overleefde, ze had erg graag het kontakt met haar voortgezet.

En tot slot een foto van Ina Lautenbach-Olijve, die samen met haar moeder geholpen heeft  met deze waardevolle toevoeging.

Bron: Ina Lautenbach-Olijve